De Wet bescherming klokkenluiders
De Wet bescherming klokkenluiders is op 18 februari 2023 in werking getreden en vervangt de Wet Huis voor klokkenluiders. Op deze pagina vindt u algemene informatie over de mogelijkheden en bescherming van werknemers die een misstand willen melden.
Bedrijven en overheidsorganisaties moeten veilige interne meldkanalen hebben voor het melden van onregelmatigheden. Er zijn bevoegde autoriteiten aangewezen waar externe meldingen kunnen worden gedaan.
Bekijk hier enkele voorbeelden van misstanden met een maatschappelijk belang.
De belangrijkste punten uit de Wet bescherming klokkenluiders
-
De wet in zes vragen en antwoorden
-
De melder moet een werkrelatie hebben met de organisatie waar de melding over gaat. Dit kunnen werknemers, ambtenaren, vrijwilligers, zzp’ers, stagiairs en uitzendkrachten zijn. Maar ook (personen die werken onder verantwoordelijkheid van) leveranciers, aannemers en onderaannemers en personen in leidinggevende organen, zoals leden van een raad van commissarissen. Ook aandeelhouders kunnen een melding doen. Het is geen vereiste dat de werkrelatie al of nog bestaat op het moment dat de melding wordt gedaan. Ook mensen die melders helpen worden beschermd door de richtlijn. Zoals vertrouwenspersonen en vakbondsvertegenwoordiger. Maar ook betrokken derden, zoals collega’s en familieleden, die een werkrelatie hebben met de organisatie waar een melding over is gedaan.
-
Voor werkgevers in de private sector en in de publieke sector waar 50 of meer mensen werkzaam zijn. Denk daarbij niet alleen aan werknemers of ambtenaren die in dienst zijn. Ook uitzendkrachten, stagiairs, zzp’ers en gedetacheerden tellen mee.
-
Een melding moet gaan over een vermoeden van een misstand. Een misstand is onder te verdelen in twee categorieën, namelijk een inbreuk op een verordening of richtlijn van de Europese Unie (Unierecht) en maatschappelijke misstand.
Wanneer is er sprake van een inbreuk op het Unierecht?
Unierecht is vastgelegd in een Europese verordening of richtlijn. Een inbreuk op het Unierecht is een handeling of nalatigheid die onrechtmatig is of het doel ondermijnt en schadelijk is voor het algemeen belang. Het gaat om de volgende onderwerpen:
• overheidsopdrachten;
• financiële diensten, producten en markten, voorkoming
van witwassen van geld en terrorismefinanciering;
• productveiligheid en productconformiteit;
• veiligheid van het vervoer;
• bescherming van het milieu;
• stralingsbescherming en nucleaire veiligheid;
• veiligheid van levensmiddelen en dierenvoeding,
diergezondheid en dierenwelzijn;
• volksgezondheid;
• consumentenbescherming;
• bescherming van de persoonlijke levenssfeer en
persoonsgegevens en beveiliging van netwerk- en
informatiesystemen;
• inbreuken waardoor de financiële belangen van de Unie
als bedoeld in artikel 325 van het Verdrag betreffende de
werking van de Europese Unie worden geschaad;
• inbreuken in verband met de interne markt (als bedoeld
in artikel 26, tweede lid, van het Verdrag betreffende de
werking van de Europese Unie).
Wanneer is er sprake van een maatschappelijke misstand?De situatie die u wilt aankaarten moet gaan over een maatschappelijke misstand. Meestal gaat de situatie dan meerdere mensen aan, komt het regelmatig voor of kan het ernstige gevolgen hebben. Ook is er sprake van een of meer van de volgende kenmerken:
• er is sprake van overtreding van de wet of op grond van een wettelijke voorschrift
opgestelde interne regels vastgesteld door de werkgever;
• er is gevaar voor de volksgezondheid;
• er is gevaar voor de veiligheid van personen;
• er is gevaar voor de aantasting van het milieu;
• er is gevaar voor het goed functioneren van de
organisatie als gevolg van onbehoorlijk handelen of
nalaten.In al deze gevallen moet het maatschappelijk belang in het geding zijn.
-
Iemand kan een melding doen bij een werkgever. Voor deze interne meldprocedure geldt een aantal verplichtingen voor de werkgever. Ook mag direct een melding worden gedaan bij een bevoegde autoriteit. Dit is een externe instantie die hiervoor is aangewezen. Ook voor de externe meldprocedure gelden specifieke eisen. Voor vragen of advies kan men terecht bij het Huis voor Klokkenluiders.
Er kan schriftelijk of mondeling worden gemeld. Mondeling via de telefoon of via een spraakberichtensysteem, en door middel van een gesprek op locatie.
-
De werkgever mag een melder niet benadelen omdat hij een melding gedaan heeft. De melder moet de melding wel op de juiste manier gedaan hebben. Dat betekent dat de melding gebaseerd moet zijn op redelijke gronden op het moment dat de melding wordt gedaan. Benadeling kan zijn ontslag, maar ook overplaatsing tegen je zin, het weigeren van een promotie of pesten. Ook mensen die melders helpen worden hiertegen beschermd.
-
De bescherming bestaat uit de volgende maatregelen:
• verbod op benadeling met verschuiving van de bewijslast in gerechtelijke
procedures;
• de melder heeft recht op ondersteuningsmaatregelen waaronder volledig
onafhankelijke informatie en kosteloze en gemakkelijk toegankelijke adviezen;
• de melder wordt gevrijwaard van procedures (bijvoorbeeld
schending van de geheimhoudingsplicht, verboden informatieverwerving,
laster, schending auteursrechten, openbaarmaking bedrijfsgeheimen, schending
van vertrouwelijkheid of bescherming persoonsgegevens);
• specifieke geheimhoudingsverplichtingen in het kader van de melding en de
opvolging daarvan voor de identiteit van de melder (en andere betrokkenen);
• sancties voor degenen die zich schuldig maken aan het tegenwerken van de melder
of het onderzoek.
-