Melding en onderzoek

Het Huis voor Klokkenluiders kan de volgende typen onderzoek doen:

•    Misstandonderzoek: onderzoek naar een vermoede
      werkgerelateerde misstand;
•    Bejegeningsonderzoek: onderzoek naar de wijze waarop
      een werkgever met de melder is omgegaan.

Zowel bij een misstandonderzoek als bij een bejegeningsonderzoek moet de te onderzoeken kwestie verband houden met een vermoede misstand.

Een misstand is onder te verdelen in twee categorieën, namelijk een inbreuk op een verordening of richtlijn van de Europese Unie en maatschappelijke misstand. Hieronder wordt het verschil uitgelegd.

Wanneer is er sprake van een inbreuk op het Unierecht?

De situatie die u wilt aankaarten moet gaan om een inbreuk op het Unierecht. Unierecht is vastgelegd in een Europese verordening of richtlijn. Een inbreuk op het Unierecht is een handeling of nalatigheid die onrechtmatig is of het doel van de verordening of richtlijn ondermijnt en schadelijk is voor het algemeen belang. Het gaat om de volgende onderwerpen:

•    overheidsopdrachten;
•    financiële diensten, producten en markten, voorkoming
      van witwassen van geld en terrorismefinanciering;
•    productveiligheid en productconformiteit;
•    veiligheid van het vervoer; 
•    bescherming van het milieu; 
•    stralingsbescherming en nucleaire veiligheid; 
•    veiligheid van levensmiddelen en dierenvoeding,
      diergezondheid en dierenwelzijn; 
•    volksgezondheid; 
•    consumentenbescherming;
•    bescherming van de persoonlijke levenssfeer en
      persoonsgegevens en beveiliging van netwerk- en
      informatiesystemen;
•    inbreuken waardoor de financiële belangen van de Unie
      als bedoeld in artikel 325 van het Verdrag betreffende de
      werking van de Europese Unie worden geschaad; 
•    inbreuken in verband met de interne markt (als bedoeld
      in artikel 26, tweede lid, van het Verdrag betreffende de
      werking van de Europese Unie). 

Als u wilt weten of een kwestie een inbreuk op het Unierecht is, kunt u dat bij de afdeling Advies van het Huis voor Klokkenluiders navragen.

Wanneer is er sprake van een maatschappelijke misstand?

De situatie die u wilt aankaarten moet gaan over een maatschappelijke misstand. De situatie gaat dan meerdere mensen aan, komt regelmatig voor of kan het ernstige gevolgen hebben. Ook is er sprake van een of meer van de volgende kenmerken:

•    er sprake van overtreding van de wet of op grond van een wettelijk
      voorschrift opgestelde interne regels vastgesteld door de werkgever;
•    er is gevaar voor de volksgezondheid;
•    er is gevaar voor de veiligheid van personen;
•    er is gevaar voor de aantasting van het milieu;
•    er is gevaar voor het goed functioneren van de organisatie als
      gevolg van onbehoorlijk handelen of nalaten.

In al deze gevallen moet het maatschappelijk belang in het geding zijn.

Het Huis voor Klokkenluiders voert een misstandonderzoek of een bejegeningsonderzoek alleen uit als er sprake is van een werkrelatie tussen u en de organisatie waar de situatie zich voordoet en u ons daarom verzoekt.

Er is sprake van een werkrelatie  als u:

•    in dienst bent (of bent geweest) bij de organisatie waar
      de situatie zich voordoet;
•    of daar bijvoorbeeld als zzp'er, uitzendkracht, stagiair of
      vrijwilliger werkt of heeft gewerkt;
•    of als u daar sollicitant bent (of bent geweest);
•    of via uw eigen werk direct te maken heeft met de
      organisatie waar de situatie zich voordoet.

Een misstand kunt u melden bij de desbetreffende bevoegde autoriteit. Als er geen andere toezichthouder/autoriteit bevoegd is dan kunt de misstand melden bij het Huis voor Klokkenluiders.

Weet u niet welke toezichthouder/autoriteit bevoegd is? Neem dan contact op met de afdeling Advies van het Huis voor Klokkenluiders. Ook als u een misstand meldt bij een andere bevoegde autoriteit kunt u bij de afdeling Advies van het Huis terecht voor advies.

Als u het Huis voor Klokkenluiders verzoekt om een misstandonderzoek, dan moet er sprake zijn van een vermoeden van een misstand.

Het is belangrijk dat u de vermoede misstand niet alleen 'van horen zeggen' kent. Een vermoeden van een misstand moet gebaseerd zijn op 'redelijke gronden’. Dit betekent dat u zelf dingen gezien of meegemaakt moet hebben, en bijvoorbeeld stukken (papieren, e-mails, foto's of andere bewijzen) kunt tonen waarop u uw informatie of vermoeden baseert.

Het Huis voor Klokkenluiders kan geen misstandonderzoek of bejegeningsonderzoek doen bij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) of de rechterlijke macht. Uw klacht of vermoeden van een misstand bij deze organisaties kunt u melden bij de betreffende organisatie.

Nadat u een melding en/of verzoek heeft ingediend ontvangt u een bevestiging. Het Huis voor Klokkenluiders beoordeelt vervolgens of uw melding en/of verzoek voldoet aan de criteria en of een onderzoek zal worden ingesteld. Het Huis voor Klokkenluiders beoordeelt ook of het onderzoek waarom u verzoekt uitvoerbaar is. Als de kwestie waarop uw verzoek tot misstandonderzoek of bejegeningsonderzoek betrekking heeft bijvoorbeeld lang geleden speelde, dan kan dat invloed hebben op de uitvoerbaarheid van het onderzoek. Zo is het denkbaar dat de betreffende organisatie niet meer bestaat, en/of getuigen en stukken niet (meer) beschikbaar zijn.

Is uw verzoek tot misstandonderzoek en/of bejegeningsonderzoek ontvankelijk, dan zal het Huis voor Klokkenluiders in beginsel een onderzoek starten. In dat geval wordt ook uw (ex-)werkgever of de organisatie hierover geïnformeerd. Uw identiteit wordt daarbij niet kenbaar gemaakt, tenzij u daar toestemming voor heeft gegeven. Een bejegeningsonderzoek kan niet worden uitgevoerd als uw identiteit niet bekend mag worden gemaakt. 

De organisatie en de medewerkers van de organisatie zijn verplicht om mee te werken aan het onderzoek van het Huis voor Klokkenluiders, bijvoorbeeld door informatie te verstrekken of als getuige op te treden. Ook heeft het Huis voor Klokkenluiders onder omstandigheden de bevoegdheid om werkplekken te bezoeken.

Aan de hand van de verzamelde onderzoeksinformatie wordt door de onderzoekers een concept-rapport opgesteld. Na hoor en wederhoor volgt het eindrapport dat geanonimiseerd op deze website wordt gepubliceerd.