Melding en onderzoek

Het Huis voor Klokkenluiders kan de volgende typen onderzoek doen:

•    Inbreukonderzoek: onderzoek naar een
      werkgerelateerde inbreuk op het Unierecht;
•    Misstandonderzoek: onderzoek naar een vermoede
      werkgerelateerde misstand met maatschappelijk belang;
•    Bejegeningsonderzoek: onderzoek naar de wijze waarop
      een werkgever met de melder is omgegaan.

Binnen de Europese Unie zijn diverse richtlijnen en verordeningen van kracht die gaan over de bescherming van het algemeen belang. Als die regels niet in acht worden genomen en dit belang ernstig in gevaar komt, wordt gesproken van een inbreuk op het Unierecht.

Inbreuken worden onderzocht door de bevoegde autoriteiten. Het Huis voor Klokkenluiders is voor Nederland de bevoegde autoriteit voor inbreuken van het Unierecht waarvoor geen autoriteit is ingesteld. U kunt een melding doen van een inbreuk op het Unierecht. Een melding is het mondeling of schriftelijk verstrekken van informatie over een inbreuk op het Unierecht.

Kijk hier voor meer informatie over de EU-richtlijn.

Zowel bij een misstandonderzoek als bij een bejegeningsonderzoek moet de te onderzoeken kwestie verband houden met een vermoede misstand met maatschappelijk belang. Dat kan bijvoorbeeld inhouden dat de vermoede misstand meerdere mensen aangaat, een structureel karakter en ernstige gevolgen heeft. In ieder geval moet sprake zijn van een of meer van de volgende situaties:

•    overtreding van de wet waarbij het maatschappelijk
      belang in het geding is;
•    gevaar voor de volksgezondheid;
•    gevaar voor de veiligheid van personen;
•    gevaar voor de aantasting van het milieu;
•    gevaar voor het goed functioneren van de organisatie als
      gevolg van onbehoorlijk handelen of nalaten.

Het Huis voor Klokkenluiders voert een inbreukonderzoek, misstandonderzoek of een bejegeningsonderzoek alleen uit als er sprake is van een werkrelatie tussen u en de organisatie waar de situatie zich voordoet en u ons daarom verzoekt.

Er is sprake van een werkrelatie  als u:

•    in dienst bent (of bent geweest) bij de organisatie waar
      de situatie zich voordoet;
•    of daar bijvoorbeeld als zzp'er, uitzendkracht, stagiair of
      vrijwilliger werkt of heeft gewerkt;
•    of als u daar sollicitant bent (of bent geweest);
•    of via uw eigen werk direct te maken heeft met de
      organisatie waar de situatie zich voordoet.

Bij het Huis voor Klokkenluiders kunt u op dit moment al een melding doen van een inbreuk op het Unierecht indien het een publieke werkgever betreft. Een melding is het mondeling of schriftelijk verstrekken van informatie over een inbreuk op het Unierecht. U kunt bij het Huis voor Klokkenluiders nu nog geen melding doen van een inbreuk op het Unierecht als het een private werkgever betreft. Dit kan pas als de Wet bescherming klokkenluiders is goedgekeurd.

Als u het Huis voor Klokkenluiders verzoekt om een misstandonderzoek, dan moet uw verzoek voldoen aan een aantal voorwaarden, waaronder:

•    Er moet sprake zijn van een vermoeden van een
      werkgerelateerde misstand met een maatschappelijk
      belang.
•    U heeft hiervan al een melding gedaan binnen uw
      organisatie of een bevoegde autoriteit.
•    U heeft hiervan ook al een melding gemaakt bij de juiste
      externe toezichthouder (een inspectiedienst, een
      autoriteit of bij strafbare feiten het Openbaar Ministerie).

Het is belangrijk dat u de inbreuk of de vermoede misstand niet alleen 'van horen zeggen' kent. De inbreuk of het vermoeden moet gebaseerd zijn op 'redelijke gronden’. Dit betekent dat u zelf dingen gezien of meegemaakt moet hebben, en bijvoorbeeld stukken (papieren, e-mails, foto's of andere bewijzen) kunt tonen waarop u uw informatie of vermoeden baseert.

Het Huis voor Klokkenluiders kan geen misstandonderzoek of bejegeningsonderzoek doen bij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) of de rechterlijke macht (zie artikel 4 van de Wet Huis voor Klokkenluiders). Uw klacht of vermoeden van een misstand bij deze organisaties kunt u melden bij de betreffende organisatie.

Nadat u een melding en/of verzoek heeft ingediend ontvangt u een ontvangstbevestiging. Het Huis voor Klokkenluiders beoordeelt vervolgens of uw melding en/of verzoek voldoet aan de criteria en of een onderzoek zal worden ingesteld. Het Huis voor Klokkenluiders beoordeelt ook of het onderzoek waarom u verzoekt uitvoerbaar is. Als de kwestie waarop uw verzoek tot misstandonderzoek of bejegeningsonderzoek betrekking heeft bijvoorbeeld lang geleden speelde, dan kan dat invloed hebben op de uitvoerbaarheid van het onderzoek. Zo is het denkbaar dat de betreffende organisatie niet meer bestaat, en/of getuigen en stukken niet (meer) beschikbaar zijn.

Is uw verzoek tot misstandonderzoek en/of bejegeningsonderzoek ontvankelijk en uitvoerbaar of wordt opvolging gegeven aan de melding van een inbreuk op het Unierecht, dan zal het Huis voor Klokkenluiders in beginsel een onderzoek starten. In dat geval wordt ook uw (ex-)werkgever of de organisatie hierover geïnformeerd. Uw identiteit wordt daarbij niet kenbaar gemaakt, tenzij u daar toestemming voor heeft gegeven. Een bejegeningsonderzoek kan niet worden uitgevoerd als uw identiteit niet bekend mag worden gemaakt. 

De organisatie en de medewerkers van de organisatie zijn verplicht om mee te werken aan het onderzoek van het Huis voor Klokkenluiders, bijvoorbeeld door informatie te verstrekken of als getuige op te treden. Ook heeft het Huis voor Klokkenluiders onder omstandigheden de bevoegdheid om werkplekken te bezoeken.

Aan de hand van de verzamelde onderzoeksinformatie wordt door de onderzoekers een concept-rapport opgesteld. Na hoor en wederhoor volgt het eindrapport dat geanonimiseerd op deze website wordt gepubliceerd.