Een misstand is onder te verdelen in twee categorieën, namelijk een inbreuk op een verordening of richtlijn van de Europese Unie en maatschappelijke misstand. Hieronder wordt het verschil uitgelegd.
Wanneer is er sprake van een inbreuk op het Unierecht?
De situatie die u wilt aankaarten moet gaan om een inbreuk op het Unierecht. Unierecht is vastgelegd in een Europese verordening of richtlijn. Een inbreuk op het Unierecht is een handeling of nalatigheid die onrechtmatig is of het doel ondermijnt en schadelijk is voor het algemeen belang. Er wordt dan niet afzonderlijk getoetst of het maatschappelijk belang bij die inbreuk aan de orde is. Het is niet altijd meteen duidelijk of u met Unierecht te maken heeft.
Het gaat om de volgende onderwerpen:
- overheidsopdrachten;
- financiële diensten, producten en markten, voorkoming van witwassen van geld en terrorismefinanciering;
- productveiligheid en productconformiteit;
- veiligheid van het vervoer;
- bescherming van het milieu;
- stralingsbescherming en nucleaire veiligheid;
- veiligheid van levensmiddelen en diervoerders, diergezondheid en dierenwelzijn;
- volksgezondheid;
- consumentenbescherming;
- bescherming van de persoonlijke levenssfeer en persoonsgegevens, en beveiliging van netwerk- en informatiesystemen;
- inbreuken waardoor de financiële belangen van de Unie als bedoeld in artikel 325 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie worden geschaad;
- inbreuken in verband met de interne markt (als bedoeld in artikel 26, tweede lid, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie).
Als u wilt weten of een kwestie een inbreuk op het Unierecht is, kunt u dat bij de afdeling Advies navragen.
Wanneer is er sprake van een maatschappelijke misstand?
Van een maatschappelijke misstand spreek je als er iets mis is op het werk dat ernstige gevolgen heeft. Om een situatie als maatschappelijke misstand aan te merken in de zin van de Wet bescherming klokkenluiders, moet de kwestie (handeling of nalatigheid) niet enkel persoonlijke belangen raken. Dus het moet niet gaan om een individueel geschil. Bij een maatschappelijke misstand is meestal sprake van oftewel een patroon of structureel karakter. Of de (eenmalige) handeling of nalatigheid is ernstig of omvangrijk. Meestal gaat een maatschappelijke misstand dus meerdere mensen aan, komt de situatie regelmatig voor of duurt die enige tijd en kan het – of heeft het – ernstige gevolgen.
Ook moet er sprake zijn van een of meer van de volgende kenmerken:
- er is sprake van overtreding van de wet of op grond van een wettelijke voorschrift opgestelde interne regels vastgesteld door de werkgever;
- er is gevaar voor de volksgezondheid;
- er is gevaar voor de veiligheid van personen;
- er is gevaar voor de aantasting van het milieu;
- er is gevaar voor het goed functioneren van de organisatie als gevolg van onbehoorlijk handelen of nalaten.
In al deze gevallen moet het maatschappelijk belang in het geding zijn.
Op of door uw werk?
Het Huis voor Klokkenluiders kan helpen bij het aankaarten van een misstand op het werk. Er moet dan wel sprake zijn van een werkrelatie tussen u en de organisatie waar de situatie zich voordoet.
Er is sprake van een werkrelatie als u:
- in dienst bent (of bent geweest) bij de organisatie waar de situatie zich voordoet;
- of daar bijvoorbeeld als zzp'er, uitzendkracht, stagiair of vrijwilliger werkt of heeft gewerkt;
- of als u daar sollicitant bent (of bent geweest);
- of via uw eigen werk direct te maken heeft (of heeft gehad) met de organisatie waar de situatie zich voordoet, bijvoorbeeld aannemers en hun personeel of leveranciers.
Ook als u een aandeelhouder of een lid van de raad van commissarissen bent dan kan het Huis voor Klokkenluiders u helpen bij het aankaarten van een misstand.
Het is belangrijk dat u de situatie niet alleen 'van horen zeggen' kent. Een vermoeden van een misstand moet gebaseerd zijn op ‘redelijke gronden’. Dit betekent dat u zelf dingen gezien of meegemaakt moet hebben, en bijvoorbeeld stukken (papieren, e-mails, foto's of andere bewijzen) kunt tonen waarop u uw vermoeden baseert.
Bent u een collega, vertrouwenspersoon of familielid van de melder en kunt u slachtoffer worden van benadeling in een werkgerelateerde context? Dan kunt u ook bij het Huis voor Klokkenluiders terecht voor advies.
voorbeelden van misstanden met een maatschappelijk belang
