Rol vertrouwenspersoon vaak nog onvoldoende ingebed in organisatie

De rol van vertrouwenspersonen Integriteit is vaak nog onduidelijk en onvoldoende ingebed in de organisatie. Dat is een van de voornaamste conclusies uit het onderzoeksrapport “De vertrouwenspersoon Integriteit: stand van zaken en ontwikkelingsperspectieven”, dat vandaag door het Huis voor Klokkenluiders is gepubliceerd. Uit het rapport komt ook naar voren dat werkgevers meer kunnen doen om de deskundigheid van vertrouwenspersonen te ontwikkelen en dat zij zich bovendien nog onvoldoende inspannen voor een veilige organisatiecultuur. Ook de bescherming van de vertrouwenspersoon laat vaak nog te wensen over. Volgens de onderzoekers is het beeld dat naar voren komt “tamelijk zorgelijk”.

Klokkenluider en vertrouwenspersoon

Klokkenluiders verdienen een zo goed mogelijke bescherming en ondersteuning. Medewerkers zijn dan ook gediend bij  een adequate meldregeling en professionele vertrouwenspersonen. De ideale vertrouwenspersoon is toegankelijk en biedt werknemers een luisterend oor, vertrouwelijk overleg en advies bij vermoedens van een misstand.

Omdat het Huis voor Klokkenluiders veel vragen krijgt over de manier waarop de functie van de vertrouwenspersoon moet worden ingericht, besloot het Huis nader onderzoek te doen naar de manier waarop momenteel invulling wordt gegeven aan de vertrouwensrol binnen organisaties. Het onderzoek is gehouden onder in totaal 159 vertrouwenspersonen. Voorafgaand aan het onderzoek zijn er bovendien twee expertsessies met 30 deskundige vertrouwenspersonen gehouden.

Bevindingen
 

Vertrouwenspersoon is een relatief ervaren, hoogopgeleide medewerker

De vertrouwenspersonen die hebben meegewerkt aan dit onderzoek zijn in het algemeen ervaren, relatief hoog opgeleide medewerkers die de organisatie goed kennen. In veruit de meeste gevallen worden taken op het gebied van misstanden en integriteit al gecombineerd met taken op het gebied van ongewenste omgangsvormen. Tevens geeft circa 60% van de vertrouwenspersonen aan dat zij er zowel voor de melder, als voor de organisatie zijn.

Rol vertrouwenspersoon weinig geformaliseerd

Slechts 40% van de respondenten geeft aan dat zij formeel hebben moeten solliciteren op de functie van vertrouwenspersoon. De afspraken rondom de taken en het functioneren van de vertrouwenspersoon zijn in sommige gevallen schriftelijk vastgelegd in een specifiek functieprofiel (50%) of via een aanstellingsbesluit (37%). In ongeveer een kwart van de gevallen zijn afspraken en taken alleen mondeling besproken, in circa 10% van de gevallen zijn dit soort zaken helemaal niet besproken of vastgelegd. Meer dan de helft van de  respondenten geeft aan dat hun functioneren niet wordt geëvalueerd.

Meldprocedure en aard van vertrouwensgesprekken

Ongeveer de helft van de vertrouwenspersonen zegt dat de meldprocedure van hun organisatie (al) is aangepast aan de wet Huis voor klokkenluiders. Dit past ook in het beeld dat naar voren kwam uit een eerder onderzoek van het Huis voor Klokkenluiders naar de invoering van de sinds 2016 verplichte meldprocedure.

Zie het rapport hieronder.