De Europese Unie wil klokkenluiders, onder de Europese richtlijn ook wel ’melders’ genoemd, betere bescherming bieden wanneer een melder een inbreuk op een verordening of richtlijn van de Europese Unie (of: Unierecht) meldt. Op deze pagina vindt u algemene informatie over de Europese klokkenluidersrichtlijn. Hieronder vindt u informatie over wat deze richtlijn nu al voor sommige melders en werkgevers betekent.
Volgens de Europese richtlijn moeten bedrijven en overheidsorganisaties veilige interne meldkanalen hebben voor het melden van onregelmatigheden. Ook moeten lidstaten één of meer bevoegde autoriteiten aanwijzen waar meldingen kunnen worden gedaan. Dit zijn de zogeheten externe meldkanalen. Alle melders krijgen daarbij bescherming tegen benadeling en alle landen moeten hun inwoners goed informeren.
De belangrijkste punten uit de Europese richtlijn bescherming klokkenluiders
De Europese richtlijn geldt voor melders van inbreuken op het Unierecht. De melder moet een werkrelatie hebben met de organisatie waar de melding over gaat. Dit kunnen werknemers, ambtenaren, vrijwilligers, zzp’ers, stagiairs en uitzendkrachten zijn. Maar ook (personen die werken onder verantwoordelijkheid van) leveranciers, aannemers en onderaannemers en personen in leidinggevende organen, zoals leden van een raad van commissarissen. Ook aandeelhouders kunnen een melding doen. Het is geen vereiste dat de werkrelatie al of nog bestaat op het moment dat de melding wordt gedaan. Ook mensen die melders helpen worden beschermd door de richtlijn. Zoals vertrouwenspersonen en vakbondsvertegenwoordiger. Maar ook betrokken derden, zoals collega’s en familieleden, die een werkrelatie hebben met de organisatie waar een melding over is gedaan.
Voor werkgevers in de private sector en in de publieke sector waar 50 of meer mensen werkzaam zijn. Denk daarbij niet alleen aan werknemers of ambtenaren die in dienst zijn. Ook uitzendkrachten, stagiairs, zzp’ers en gedetacheerden tellen mee.
Een melding moet gaan over een inbreuk op het Unierecht. Dat zijn regels vastgelegd in een Europese verordening of richtlijn. In de Europese klokkenluidersrichtlijn is bepaald over welke onderwerpen die Europese regelgeving moet gaan, dit zijn:
• overheidsopdrachten;
• financiële diensten, producten en markten, voorkoming
van witwassen van geld en terrorismefinanciering;
• productveiligheid en productconformiteit;
• veiligheid van het vervoer;
• bescherming van het milieu;
• stralingsbescherming en nucleaire veiligheid;
• veiligheid van levensmiddelen en dierenvoeding,
diergezondheid en dierenwelzijn;
• volksgezondheid;
• consumentenbescherming;
• bescherming van de persoonlijke levenssfeer en
persoonsgegevens en beveiliging van netwerk- en
informatiesystemen;
• inbreuken waardoor de financiële belangen van de Unie
als bedoeld in artikel 325 van het Verdrag betreffende de
werking van de Europese Unie worden geschaad;
• inbreuken in verband met de interne markt (als bedoeld
in artikel 26, tweede lid, van het Verdrag betreffende de
werking van de Europese Unie).
Iemand kan een melding doen bij een werkgever. Voor deze interne meldprocedure geldt een aantal verplichtingen voor de werkgever. Ook mag direct een melding worden gedaan bij een bevoegde autoriteit. Dit is een externe instantie die hiervoor is aangewezen. Ook voor de externe meldprocedure gelden specifieke eisen. Voor vragen of advies kan men terecht bij het Huis voor Klokkenluiders.
Er kan schriftelijk of mondeling worden gemeld. Mondeling via de telefoon of via een spraakberichtensysteem, en door middel van een gesprek op locatie.
De werkgever mag een melder niet benadelen omdat hij een melding gedaan heeft. De melder moet de melding wel op de juiste manier gedaan hebben. Dat betekent dat de melding gebaseerd moet zijn op redelijke gronden op het moment dat de melding wordt gedaan. Benadeling kan zijn ontslag, maar ook overplaatsing tegen je zin, het weigeren van een promotie of pesten. Ook mensen die melders helpen worden hiertegen beschermd.
De bescherming bestaat uit de volgende maatregelen:
• verbod op benadeling met verschuiving van de bewijslast
in gerechtelijke procedures;
• de melder heeft recht op ondersteuningsmaatregelen
waaronder volledig onafhankelijke informatie en
kosteloze en gemakkelijk toegankelijke adviezen;
• de melder wordt gevrijwaard van procedures
(bijvoorbeeld schending van de geheimhoudingsplicht,
verboden informatieverwerving, laster, schending
auteursrechten, openbaarmaking bedrijfsgeheimen,
schending van vertrouwelijkheid of bescherming
persoonsgegevens);
• specifieke geheimhoudingsverplichtingen in het kader
van de melding en de opvolging daarvan voor de
identiteit van de melder (en andere betrokkenen);
• sancties voor degenen die zich schuldig maken aan het
tegenwerken van de melder of het onderzoek.
